1000 ლარით დაწყებული მილიონიანი ბიზნესი
პალიტრა TV-ს გადაცემა "ბიზნეს PRESS"-ში ამჯერად განსაკუთრებულ ბიზნესზე და განსაკუთრებულ ისტორიაზე ისაუბრეს.
შესაძლებელია თუ არა სუროგაცია იყოს ბიზნესი; რთულია თუ არა საქართველოში ქალისთვის ბიზნესის კეთება და როგორ უნდა ვითარდებოდეს ბიზნესი მაშინ, როცა ის ეთიკის, მორალისა და რელიგიის ზღვარზე გადის - ამ ყველაფერს სუროგაციისა და დონაციის საერთაშორისო ცენტრის დამფუძნებელთან და ხელმძღვანელთან, მარიამ კუკუნაშვილთან ინტერვიუს ბეჭდური ვერსიიდან შეიტყობთ.
-ამ გადაცემაში ბევრი რესპონდენტი გვყავდა, თუმცა ყველა მამაკაცი იყო. თქვენ ხართ პირველი ქალბატონი ჩვენს გადაცემაში. ფიქრობთ თუ არა, რომ ქალების ადგილი ბიზნესში ნაკლებად არის?
-არ ვფიქრობ ასე. მგონი არიან კიდეც ქალები ბიზნესში, იგივე, საქართველოში. თუმცა, შედარებით, ნაკლებად.
-რამდენად იოლია ქალებისთვის ბიზნესის კეთება?
-ვერ გეტყვით რომ ადვილია. სხვადასხვა შეზღუდვებს უკავშირდება - მაგალითად, ფინანსური შეზღუდვები, პატრიარქალური საზოგადოება...
-თუმცა, თქვენ არ გაგჭირვებიათ ბიზნესს შეჭიდებოდით და საკმაოდ წარმატებითაც.
-დიახ.
-როგორი იყო თქვენი პირველი ნაბიჯები ბიზნესში და რატომ სუროგაციის ცენტრი?
-მე თვითონ მქონდა უშვილობის პრობლემა. საერთოდ არ მიფიქრია დიდ ბიზნესზე. ერთადერთი, რაც განაპირობებდა იმას, რომ წარმატებული უნდა ვყოფილიყავი, იყო სურვილი - მეტი თავისუფლება მქონოდა. მოგეხსენებათ, საქართველოში ქალი შედარებით შეზღუდულია, ჯერ ოჯახში მშობლების მიერ, შემდეგ თხოვდება და მეორე ოჯახში იზღუდება. თავისუფლება მაინც ფინანსებზე გადის ხოლმე. ამან განაპირობა ჩემი დაუოკებელი სწრაფვა წარმატებისკენ. რაც უფრო წარმატებული ვიქნებოდი, მით მეტი თავისუფლება მექნებოდა. ამას მივაღწიე კიდეც. რაც შეეხება ამ სფეროს, როგორც უკვე აღვნიშნე, თვითონ მქონდა უშვილობის პრობლემა და 2008 წლიდან დავიწყე დონაციისა და სუროგაციის ცენტრის გახსნით საქართველოში, შემდეგ უკვე სხვა ფილიალები მოყვა, შემდეგ - ხელოვნური განაყოფიერების კლინიკები და ამჟამად უკვე 10 ქვეყანაში ვართ.
-ე.ი. თქვენი კონკრეტული პრობლემა, თქვენი მაგალითი გახდა ბიძგი იმისთვის, რომ ამ ბიზნესში ძალები მოგესინჯათ?
-კი. ზოგადად ეს ჩემი ხასიათია - ყველაფერი უარყოფითის დადებითად გადაქცევა. მაქვს ამისი უნარი - ცუდს გარდავქმნი კარგად.
-თქვენს შემთხვევაში როგორ მოხდა? ვიცი, რომ ახლა სამი ტყუპი გყავთ.
-სუროგატმა გამიჩინა ბავშვები. თავიდან, როდესაც კლინიკაში სამკურნალოდ დავდიოდი, მითხრეს, რომ სუროგატი მჭირდებოდა, თუმცა მანამდე თვითონაც მქონდა მცდელობა. მაგრამ მაშინ ამის ჩამოყალიბებული სერვისი არ არსებობდა, უცხოეთში კი იყო. თვითონ ექიმისგან წამოვიდა ეს იდეა, რომ ეს ნაბიჯი გადამედგა და მეორე დღიდანვე დავიწყე. თავიდან ყველაფერს მე ვაკეთებდი. პატარა ოფისი მქონდა ნაქირავები - ერთი ოთახი. შემდეგ უკვე არც ისე დიდ დროში, 2008 წლიდან ასე გავიზარდეთ, ამდენი თანამშრომელი, ამდენი ქვეყანა...
-შეგიძლიათ, მითხრათ, რა თანხით დაიწყეთ ბიზნესი?
-1200 ლარით. ვმუშაობდი ამერიკის საელჩოში. ბოლო ხელფასი რომ ავიღე, 300 დოლარად ვიქირავე ერთი ოთახი, ბახტრიონის ქუჩაზე. კომპიუტერი მქონდა და პატარა ნაბიჯებით დავიწყე.
-და 4 წელიწადში გახდით მილიონერი.
-არსად მითქვამს, რომ მილიონერი გავხდი.
-რა ქონება დააგროვეთ ამ ხნის განმავლობაში - 2008 წლიდან დღემდე?
-არ ვიცი. რატომ არის ეს შეკითხვა ასეთი მნიშვნელოვანი?
-მინდა განვსაზღვრო, რამდენად წარმატებულია თქვენი ბიზნესი.
-ხელოვნური განაყოფიერების ერთი კლინიკა რომ გააკეთო, მაგალითად, მილიონი დოლარი ჯდება.
-თქვენი ქონება, თქვენი კაპიტალი, რამდენიმე მილიონ დოლარს შეადგენს...
-შეიძლება ასე ითქვას. თუმცა მერიდება ხოლმე ამ თემაზე საუბარი და არ მიყვარს ფინანსური საკითხების ხაზგასმა.
-ამ ბიზნესის ეთიკურ და მორალურ მხარეზე ჩვენ აუცილებლად ვისაუბრებთ. მანამდე, მინდა ამ საქმიანობას როგორც ბიზნესს, ისე შევხედოთ. თუ საერთოდ, შესაძლებელია სუროგაციაზე, როგორც ბიზნესზე, ისაუბრო. თქვენ უყურებთ ამ საქმიანობას როგორც ბიზნესს?
-ზოგადად, თუ არსებობს ცნება, სამედიცინო ბიზნესი და თუ მორალი და ეთიკა გვეუბნება, რომ პაციენტს უნდა დავეხმაროთ, ხოლო ფინანსები მეორე პლანზე უნდა იყოს, მაშინ არსებობს ესეც. იმიტომ, რომ დამხმარე რეპროდუქციული საშუალებები სამედიცინო ბიზნესს მიეკუთვნება. იგივე სისხლის დონაცია. რა არის სიტყვა ბიზნესში ცუდი და რატომ აშინებთ კომერციალიზაცია, არ მესმის. მთავარია, ბიზნესი ეთიკურად მუშაობდეს. კაპიტალიზმის საუკუნეში რა თქმა უნდა, ბიზნესი ვერ იქნება საქველმოქმედო ორგანიზაცია.
-შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სუროგაციის ბიზნესი საკმაოდ მომგებიანი საქმიანობაა?
-სუროგაციისა და ხელოვნური განაყოფიერების ბიზნესი, ისევე როგორც გინეკოლოგიის ბიზნესი და ისევე, როგორც მუცლის ღრუს ქირურგიის ბიზნესი, დაახლოებით ასეთივე მომგებიანია.
-როდესაც საქართველოში პირველი ასეთი ცენტრი გააკეთეთ, ადგილობრივ ბაზარზე კონკურენტები გყავდათ?
-საქართველოში პირველი მე არ ვიყავი. იყო ერთ-ერთი ორგანიზაცია, რომელიც ამ მიმართულებით მუშაობდა, თუმცა არა საერთაშორისო მასშტაბებით. მაგრამ მე კონკურენტი არ მყოლია. კონკურენტი ალბათ არის ის, ვისაც ანგარიშს უწევ, ვინც ბაზრის წილს გაკარგვინებს. ჩვენ იმდენად ძლიერად ვართ ბაზარზე, რომ კონკურენტს ვერ დავარქმევ ვერავის.
-მიუხედავად მისი მომგებიანობისა, ეს არის ბიზნესი, რომელიც არ არის ფართო მომხმარებელზე გათვლილი. იმ პერიოდში, როდესაც პირველი ნაბიჯები გადადგით, ბოლო ხელფასით იქირავეთ ფართი თქვენი კლინიკისთვის, როგორ ხდებოდა პაციენტების მოძიება?
-ვებ-გვერდი მქონდა და უცხოელები თვითონ მიკავშირდებოდნენ. 2008 წელი ომის პერიოდი იყო და უცხოელების შემოყვანა ძალიან რთული იყო. მიუხედავად ამისა, უკვე მყავდა 5 უცხოელი, ომის პერიოდიდან 2 თვეში და ქართველი ექიმები მიგზავნიდნენ კიდევ პაციენტებს.
-სუროგატ დედებს როგორ პოულობდით?
-ზოგს სალონებში, ზოგჯერ მეგობარს მეგობარი მოჰყავდა.
-შეგიძლიათ მითხრათ, რა ანაზღაურებას იღებდნენ ქალები იმისათვის, რომ სხვისი ბიოლოგიური შვილი 9 თვე მუცლით ეტარებინათ?
-იმ პერიოდში იღებდნენ 10 ათას დოლარს, ახლა 15 ათასს იღებენ.
-თქვენი მომსახურების სრული ციკლი რა ღირდა მაშინ და ახლა რა ღირს?
-ფასები ვებგვერდზეც გვაქვს განთავსებული. მაშინ სუროგაცია მთლიანად 25 ათასი დოლარი ჯდებოდა მშობიარობის, სამედიცინო ხარჯებისა და სუროგატის ანაზღაურების ჩათვლით.
-საინტერესოა, ფასების შედარება. ჩვენთან და იმ ქვეყნებში, სადაც სუროგაცია კანონით არის ნებადართული. რამდენად ხელსაყრელია ჩვენთან ჩამოვიდეს წყვილი, რათა აქ შეეძინოს შვილი სუროგაციით? რამდენად ხელსაყრელია ფინანსური თვალსაზრისით?
-თუ ამერიკიდან ჩამოვა, ფინანსური თვალსაზრისით მომგებიანია, მაგრამ კანონიერია მექსიკაში და მექსიკა უკვე სერიოზულ კონკურენციას უწევს ამერიკულ და კანადურ ბაზარს, ამიტომ ჩვენ მექსიკაში გავხსენით კლინიკა. ამერიკელს უღირს ჩამოსვლა და ზოგადად სადმე წასვლა, რადგან იქ 150 ათასი დოლარი ჯდება. საბერძნეთში ასევე კანონიერია და იქ 50 ათასი ევრო ჯდება.
- ფილიალების გახსნის აუცილებლობის წინაშე რა ეტაპზე დადექით?
-როდესაც ჩემს წინააღმდეგ ბინძური კამპანია დაიწყო, მაშინ ვიფიქრე, რომ კარგია, როდესაც ბიზნესს მრავალი ბოძი, ბერკეტი აქვს და მაშინ გადავწყვიტე, უკრაინაშიც გამეხსნა. კანონების მხრივ საქართველო არ არის დაცული ქვეყანა, ამიტომ ვიფიქრე, რომ თუ აქ რამე პრობლემა შეიქმნებოდა, სხვა ქვეყნებშიც მექნებოდა კლინიკები. რა თქმა უნდა, იმ პერიოდში ფინანსური საშუალება არ მქონდა, რომ რამდენიმე ქვეყანაში ერთად დამეწყო საქმე, ამიტომ ერთ წელს გაკეთდა ერთი ფილიალი, მეორე წელს ამას მოყვა ინდოეთი, მერე მოყვა ტაილანდი და ნელ-ნელა განვითარდა მოვლენები.
-რა იგულისხმეთ ბინძურ კამპანიაში? რას ნიშნავს კონკურენტის მიერ აგორებული ბინძური კამპანია?
-ყველაფერი აბსოლუტურად. სხვადასხვა სახის საჩივრები. მათ შორის, ერთ-ერთი იყო, თითქოს საკუთარი შვილები გასაყიდად მინდოდა და დნმ-ის ანალიზების გასაკეთებლად და პროკურატურაში დაკითხვებზე გვატარა; ასევე იყო ბრალდება, რომ თურქეთში ვიღაც წავიყვანეთ და იქ გავყიდეთ, რომ გეი წყვილებს ვემსახურებოდით.
-არ ემსახურებოდით?
-საქართველოში არა. ინდოეთში გვქონდა ფილიალი, სადაც კანონიერი იყო მარტოხელებისა და ლგბტ პირების მომსახურება. შემდეგ უკვე ტაილანდში, ამჟამად უკვე ნეპალში, კამბოჯაში, ამერიკაში ვემსახურებით ასეთ წყვილებს, მაგრამ არა საქართველოში.
- შეგიძლიათ მითხრათ, თქვენი დახმარებით ამ ხნის განმავლობაში საერთო ჯამში რამდენი ბავშვი გაჩნდა და რამდენი გავიდა საზღვარგარეთ?
-საქართველოზე ზუსტად ვერ გეტყვით, მაგრამ მთლიანად, ჩვენი newlife-ის საშუალებით 5 ათასამდე ბავშვია უკვე გაჩენილი. ეს საკმაოდ ბევრია. თითო კლინიკას 500-1000 ბავშვი ყავს.
- როგორ ხდება თქვენთან პაციენტების მომართვა და როგორ ხდება საბოლოო შედეგის მიღება?
-ჩვენ გვიკავშირდებიან ვებგვერდის საშუალებით, შემდეგ აფორმებენ ხელშეკრულებებს, ჩამოდიან ან აგზავნიან მათ გაყინულ მასალას, ემბრიონებს... ასე ხდება პროცედურულად.
-ანუ სუროგატი დედები აქ, საქართველოში 9 თვის განმავლობაში გამოზრდიან მათ შვილს?
-დიახ.-შემდეგ?
-შემდეგ აჩენენ და ხდება ბავშვის რეგისტრაცია სამოქალაქო რეესტრში.
-თქვენს წინააღმდეგ საქმე იყო აღძრული.
-კი, ე.წ. კონკურენტის მიერ და არა - ერთი. თუმცა სასამართლომდე არც ერთი მივიდა, ყველა დაიხურა იმიტომ, რომ უსაფუძვლო იყო.
-უსაფუძვლო იყო ბრალდებები? "ბავშვების საქმე" - ასე ერქვა თავად საინფორმაციო კამპანიას, რომელიც მედიის საშუალებით აქტიურად ვრცელდებოდა. იყო საუბარი, რომ საქართველოდან ბრიტანეთში 20-მდე ბავშვი გაიყვანეს გაყალბებული მოწმობებით.
-დიახ, ამის შესახებ საჩივარი ერთმა ქალბატონმა რამდენიმე დღის წინაც შეიტანა. არ მეგონა თუ ახლა ასეთ მდაბიო საკითხებზე მომიწევდა საუბარი. მაგრამ გეტყვით: ეს ქალი არ არის ფსიქიკურად ნორმალური. იმ 20 ბავშვიდან ერთ-ერთის მშობელს ასახელებდა. იმ მშობელს მე დავუკავშირდი და პროკურატურას ხუთი წერილი გაუგზავნა - შეურაცხყოფას რატომ მაყენებთო. ამ ყველაფერს ის ქალი იგონებს.
-არ ვიცი, რამდენად მდაბიოა ეს თემა ან ის ადამიანი, ვინც თქვენს წინააღმდეგ მთავარ ბრალმდებელად გამოდიოდა, თუმცა ჩემთვის და ძალიან ბევრი ადამიანისთვის საგულისხმო იყო, რომ მასთან ერთად საინფორმაციო კამპანიაში ჩართული იყო ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია. როგორც ვიცი, თქვენს საქმიანობას სახალხო დამცველის აპარატიც სწავლობდა.
-დიახ და ალბათ, იმასაც დააფიქსირებდით, რომ როგორც კი კოჟორიძე პრეზიდენტის მრჩეველი გახდა, ამ კლიპის გაშვებაც შეწყდა. იმიტომ, რომ კახა კოჟორიძე ვეღარ იტყოდა, რომ ეს ქალბატონი აქტიურ პიარ-კამპანიას ეწევა იმისას, რომ მე გარყვნილ, ავადმყოფ ხალხს ვემსახურები. კოჟორიძე პრეზიდენტის მრჩევლის პოზიციიდან ვეღარ იქნებოდა ამ ჰომოფობი ადამიანის მხარდამჭერი. ალბათ მიხვდა მერე, ან პროკურატურაში იკითხა და ამ კლიპის გაშვება შეჩერდა. ამავე პერიოდში ამ ქალმა თეა წულუკიანს დასდო ჩემს მფარველობაში ბრალი და მის წინააღმდეგ სასამართლოში საჩივარი შეიტანა. იუსტიციის სამინისტრომ აჩვენა, რომ ამ ქალს არავითარი მტკიცებულება არ აქვს.
-საქართველოში სუროგაცია არის კანონით დაშვებული. თუმცა საქართველოსგან განსხვავებით, არსებობს ბევრი ქვეყანა, სადაც სუროგაციას კანონი კრძალავს. თუკი ეს საქმიანობა ასეთი მომგებიანია, როგორც ფინანსურად, ასევე ადამიანების პირადი ცხოვრების გაუმჯობესებისთვის, რატომ კრძალავს კანონი სხვადასხვა ქვეყანაში ამ სერვისს?
-ზოგადად, მედიცინაში ეთიკური მოსაზრებების გამო, ბევრ რამეს კრძალავენ ხოლმე და კანონი არაერთგვაროვანია სხვადასხვა ქვეყანაში. იგივე, ღეროვან უჯრედებზე კვლევა ეთიკური მოსაზრებების გამო ბუშის დროს აკრძალეს, ობამამ ახლა დაუშვა და ასე შემდეგ. საფრანგეთსა და გერმანიაში სუროგაცია იყო კრიმინალიზებული, ერთი წლის წინ გახდა დეკრიმინალიზებული და ამას არანაირი კავშირი არ აქვს იმასთან, რამდენად მომგებიანი ან არამომგებიანია ეს საქმე.
-ჩვენთანაც არსებობს გარკვეული შეზღუდვები კანონში. რა შეზღუდვებია ეს?
-ჩვენთან ასეთი შეზღუდვაა - მარტოხელა მშობლებს არ შეუძლიათ ამ სერვისით სარგებლობა. სხვა არანაირი შეზღუდვა არ არის.
-მახსოვს პატრიარქის ქადაგება, სადაც მან თქვა, რომ ასეთ ოჯახში გაჩენილი ბავშვები, მსუბუქად რომ ვთქვათ, სიხარულს მოკლებულები არიან. ძალიან მალე, იყო იუსტიციის მინისტრის თეა წულუკიანის ინიციატივა, რომელიც ამბობდა, რომ მიდიოდა ცვლილებებზე მუშაობა კანონში. აკრძალვაზე საუბარი არ იყო, მაგრამ კანონში დამატებითი შეზღუდვები უნდა შესულიყო. მას შემდეგ მე, როგორც ჟურნალისტს, არაფერი მსმენია. თქვენ ალბათ ჩემზე მეტი ინფორმაცია გაქვთ...
-ზოგადად, რელიგიას და რელიგიურ ინსტიტუტებს რაც შეეხება, ისინი განვითარების, პროგრესის, ტექნოლოგიური განვითარების წინააღმდეგნი რომ არიან, ეს არავისთვის უცხო არ არის. ეს არის მათი მოქმედების არეალი. ამას ვისაც უნდა, გაითვალისწინებს, ვისაც უნდა, არ გაითვალისწინებს. მე ვთვლი, რომ ნებისმიერი ქვეყანა უნდა იყოს სეკულარული და ეკლესიამ არ უნდა უკარნახოს სამედიცინო ინსტიტუტებს, რა პროცედურა უნდა ატარონ და რა - არა. იეჰოველების ლოგიკამდე მივდივართ - არც სისხლი გადავისხათ მაშინ, არც ექიმთან წავიდეთ. ხელოვნური განაყოფიერება მილის ფუნქციას ატარებს. სხვა არაფერ ფუნქციას ეს ლაბორატორია და პროცედურა არ ატარებს. მაშინ არანაირი სამედიცინო პროცედურა არ ჩავიტაროთ.
რაც შეეხება კანონმდებლობას, არ მინდა პოლიტიკური განცხადებების გაკეთება, მაგრამ მოკლედ ვიტყვი იმას, რომ წინა მთავრობის ძალიან დიდი შეცდომა იყო ის, რომ ეკლესია საერო საქმეებში ჩარეული ძალიან იყო. მახსოვს, წინა მთავრობის მაღალჩინოსნების პირადად ჩემთან საუბარი, რომ ეკლესიას ასე უნდა და ჯობია ასე გავაკეთოთ, და იმედი მქონდა, რომ ეს მთავრობა უფრო გაემიჯნებოდა ამას და მეტი სეკულარიზმი გვექნებოდა. მაგრამ ჩემდა გასაოცრად, თეა წულუკიანს შევხვდი და მანაც ასეთი რამ გააჟღერა, რომ ვიღაცას რაღაც არ მოსწონს. პირადად ჩემთვის, საქართველოში სუროგაცია იქნება თუ არ იქნება, არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს, მაშინ, როცა ჩვენ კლინიკები 200-მილიონიან ქვეყნებში გვაქვს. მაგრამ ზოგადად, ვთვლი, რომ ეს არ არის სწორი მიდგომა, იგივე მიდგომები მუშაობს მერე სხვა მიმართულებით. სოფლის მეურნეობა იქნება ეს, თუ სავიზო პოლიტიკა. იყო იმაზე საუბარი, რომ უცხოელებისთვის სუროგაცია ავკრძალოთ.
-რატომ - არსებობს რისკის ფაქტორი?
-მაშინ მოსაზრება ასეთი იყო, რომ ჩვენ ევროპას უნდა დავუახლოვდეთ და ეს ხშირად გვესმის იუსტიციის მინისტრისგან. რამდენიმე თვეა, ბრიტანეთმა უცხოელებზე სუროგაცია დაუშვა. მანამდე ეს კანონიერი მხოლოდ ქვეყნის მოქალაქეებისთვის იყო. ჩვენ რატომ ვემსგავსებით ისეთ პრორუსულ ქვეყნებს, როგორიც არის, მაგალითად, სომხეთი? სომხები უცხოელს არ უშვებენ. ჩვენ გვქონდა სომხეთში ფილიალი და მაქვს გამოცდილება. სომხეთში ბიზნესის 99% თავად სომხების არის და მითხრეს, არ წავსულიყავი იქ, რადგან უცხოელს არ ახარებენ. რატომ მივდივართ ჩვენც იმ მიმართულებით. ჩვენ აღარ გვაქვს იქ ფილიალი, რადგან სომხები უცხოელს ვერ იჩერებენ.
ნანული შევარდნაძის დროს უცხოეთში ბავშვთა გაშვილება რომ დაუშვეს, ჩვენი ერთ-ერთი ამჟამინდელი თანამშრომელი მაშინ გაშვილების თემებზე მუშაობდა და ამ პერიოდამდე ინარჩუნებს ურთიერთობას რამდენიმე ასეთ გაშვილებულ ბავშვთან. ისინი არიან ძალიან კარგ ოჯახებში ბრიტანეთში, ამერიკაში, შშმ ბავშვებიც კი იშვილეს. ერთ-ერთი ინვალიდი წარმატებული სპორტსმენია. რატომ გვაქვს ქვეცნობიერად ჩადებული ქსენოფობიური მომენტები? უცხოეთში თუ წავა, რას უზამენ იმ ბავშვს, შეჭამენ? ბრიტანელები და ამერიკელები პაპუასები არიან და შეჭამენ და საქართველოში, ბავშვთა სახლში ულუკმაპუროდ უკეთესად იქნება?!
-თუმცა, ობიექტურად რომ შევხედოთ, არსებობს თუ არა რისკის ფაქტორი? კარგია, რომ ათიდან ცხრა შემთხვევაში, ეს ბავშვები საკმაოდ კარგ ოჯახებში იზრდებიან, კარგ პირობებში და ყველაფრით უზრუნველყოფილნი არიან. მაგრამ გვახსოვს ალბათ, რამდენიმე თვის წინ ცნობილი კადრები, რომლებიც ერთ-ერთმა უცხოელმა ჟურნალისტმა ფარულად გადაიღო, როცა ლგბტ ოჯახში, მსუბუქად რომ ვთქვათ, არასათანადოდ ეპყრობოდნენ ბავშვს. მსგავსი რისკები თუ არსებობს?
-მსგავსი რისკები არსებობს ყველა ქვეყანაში. ის, რომ რისკი არ არსებობს საქართველოში და არსებობს ბრიტანეთში, უკვე არის ქსენოფობია. როგორი რისკებიც არსებობს საქართველოში, ისეთივე რისკები არსებობს სხვა ქვეყნებში, ზუსტად თანაბარი და როგორი რისკებიც არსებობს ჰეტეროსექსუალებში ბავშვის ცუდად მოპყრობის, ასეთივე რისკები არსებობს ჰომოსექსუალებში.
-ამ ბიზნესის კონტექსტში ძალიან ბევრი იწერებოდა თქვენი და სანდრა რულოვსის ურთიერთობაზე. იყავით თუ არა ბიზნესპარტნიორები?
-არა, ჩვენ როგორ ვიქნებოდით ბიზნესპარტნიორები, სანდრა არ არის ბიზნესში მოღვაწე ადამიანი. მასთან პროფესიული შეხება სულ ორჯერ-სამჯერ, უშვილობის თემასთან დაკავშირებით მქონდა.
-თქვენი და ბიძინა ივანიშვილის ნაცნობობაზეც საუბრობენ...
-დიახ, საუბრობენ. ბიძინა ივანიშვილის დაცვის უფროსი ანზორ ჩუბინიძე, რომელიც ახლა სახელმწიფო დაცვის უფროსია, თურმე ჩემი მფარველი ყოფილა. რომ წავიკითხე, დავინტერესდი და ინტერნეტში ვნახე მისი ფოტო პირველად. სრული აბსურდია ეს ყველაფერი.
-რა შეიძლება გააკეთოთ, თქვენი მიზნის მისაღწევად. რა შეიძლება იყოს ყველაზე რისკიანი ნაბიჯი?
-ვერ გეტყვით, რომ ამას რამე განასკუთრებულ უნარად აღვიქვამ. ბავშვობიდან ასეთი ვარ და სხვანაირად ვერ წარმომიდგენია და არ მაქვს იმის შეგრძნება, რომ რამე განსაკუთრებულს ვაკეთებ. უბრალოდ, მაქსიმალისტი ვარ. რომ ვიტყვი, ის უნდა გაკეთდეს, მნიშვნელობა არ აქვს, რა სიძნელეები შემხვდება გზად.
-სხვა ქვეყნებში მოქმედი ფილიალების მართვა ასე, დისტანციურად, არ გიჭირთ?
-დღეს აღარ ჭირს. ჯერ ერთი, ძალიან ბევრს დავდივარ. იმდენად ბევრს, რომ ნაციონალების დროს ფრენების მიხედვით პირველ ადგილზე მე ვიყავი, მეორე ადგილზე სააკაშვილი. ყველა ჩვენი თანამშრომელი დაფრინავს. თან ახლა Skype-ის, Viber-ისა და ინტერნეტის საუკუნეში რთული აღარ არის.
-მოგზაურობა თქვენი ჰობია?
-დიახ.
-რამდენ ქვეყანაში ხართ ნამყოფი?
-ამჯერად 70 ქვეყანაში ვარ ნამყოფი და თითოეულში ალბათ 10-ჯერ, 20-ჯერ.
-ძალიან ბევრ ქვეყანაში იქორწინეთ - ერთსა და იმავე ადამიანზე 8-ჯერ...
-ეს იყო ასე ვთქვათ, ჰობი და ამის გაგრძელებას აღარ ვაპირებ.
-რომელი უფრო თქვენია: მოგზაურობა, ქორწინება თუ ბიზნესი?
-ზოგადად, მრავალფეროვნებაა ჩემი. ერთი და იგივე ძალიან მალე მწყინდება. შეიძლება ამანაც განაპირობა ის, რომ ასე სწრაფად მოხდა ყველაფერი. ერთსა და იმავე ადგილზე გაჩერება არ შემიძლია.
-მინდა დაახასიათოთ, როგორია ბიზნესი ქუსლებზე საქართველოში. როგორია ქართველი ბიზნესვუმენი ქალების იმიჯი და რას აკეთებთ იმისთვის, რომ საქმიანი ქალის იმიჯი შეინარჩუნოთ.
-საქმიანი ქალის იმიჯს რაც შეეხება, არა მარტო საქართველოში, ზოგადად, მე ვაკეთებ იმას, რომ ჩემს სიტყვას ჰქონდეს ფასი. ჩემს ნათქვამ სიტყვას აქვს ოქროს ფასი და არ არსებობს, ის ისე არ გაკეთდეს, ან არ შევასრულო. შეიძლება აღარც მომწონდეს, მაგრამ თუ არის ნათქვამი, გავაკეთებ. ასევე - პუნქტუალურობა და კიდევ ერთი აქსიომა მაქვს: თუ ვინმე რამეს დააშავებს ან დამიშავებს, ის აუცილებლად მიიღებს სამაგიეროს. ეს არ იქნება ემოციური. მას მე შევუქმნი, ასე ვთქვათ, "ფართ თაიმს" და ადვილად არ გადავატარებ, ანალოგიური პრინციპით მაქვს უცხოეთშიც საქმე. საკმაო შიში, რიდი და მოწიწება მაქვს და ვიმსახურებ.
-საშიში ქალი ხართ?
-ვერ ვიტყვი, რომ საშიში. არასდროს ვიწყებ პირველი, საქმეს არავის გავუფუჭებ. მიმაჩნია, რომ ბიზნესი ძალიან პატიოსანი უნდა იყოს. მაგრამ თუ ვინმეს მცირედით შეეშალა, ის პატარაც არ რჩება უპასუხოდ. იმიტომ, რომ იმ ადამიანმა მეორედ ვერ გაბედოს, დანარჩენებისთვის კი მაგალითი იყოს. რამდენიმე წლის შემდეგ ჩნდება გარკვეული აღქმა და ასე აღვიქმები: ადვილად ვერ მომეკარებიან.
-2008 წლიდან დღემდე ისე აკეთეთ ბიზნესი, რომ მთელი თქვენი საქმიანობა პატიოსანი იყო? შეცდომები არ გქონიათ?
-პატიოსნება და შეცდომა ორი სხვადასხვა რამ არის. შეცდომები მქონია.
-როგორც ქალს, რა ემოცია გიჩნდებათ ხოლმე სუროგატი დედების მიმართ? არიან ასევე დონორი ქალები, რომელთა კვერცხუჯრედების გამოყენებაც ხდება იმისთვის, რომ შემდეგ ვიღაცამ შვილი იყოლიოს, ვისაც ამის სურვილი აქვს. როგორც ვიცი, ასეთი ქალიც ბევრია საქართველოში და მათი გაყვანა თქვენს კლინიკაში, ინდოეთში ხდება.
-არა, ჩვენ აქედან ინდოეთში არავინ მიგვყავს. რაც შეეხება თქვენს შეკითხვას - რას უნდა ვგრძნობდე? რა თქმა უნდა, ნებისმიერი ადამიანი, ვისაც უჭირს, ჩემს თანაგრძნობას იმსახურებს, მაგრამ მეორე მხრივ, ნებისმიერი ადამიანი, ვინც შრომობს, დასაფასებელია. ჩვენ მათ ვექცევით ეთიკურად. ორზე მეტად არასდროს არ ვიღებთ, რადგან არ შეიძლება და როგორც შეიძლება, სამედიცინო თვალსაზრისით, ისე ვაკეთებთ. დანარჩენს რაც შეეხება, მაინცდამაინც სუროგაციაზე და დონაციაზეა ხოლმე საუბარი, თორემ მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ვებგვერდზე რომ შეხვიდეთ, უამარავ პროფესიულ დაავადებას ნახავთ, რომელიც სიკვდილიანობას იწვევს. ჯერ მარტო პროფესიული სიმსივნეებით ამერიკაში წელიწადში უამრავი ადამიანი იღუპება. ძალიან ბევრი დაავადებაა. მაგრამ ის ადამიანები მუშაობენ. ეს ყველაფერი არის ჩვენი სხეულისა და ორგანიზმის ხარჯზე. რა არის აქ განსაკუთრებული, რასაც ისინი აკეთებენ? ვისაც რა შეუძლია, იმას აკეთებს. რატომ არის ეს თემა ასეთი ტაბუირებული და სხვა რანგში გადაყვანილი, ამას ვერ ვხვდები. მთავარია ჩვენ მათ ღირსეულად მოვექცეთ.
-შეიძლება თუ არა, დონაცია ან სუროგაცია პროფესიადაც იქცეს?
-არ შეიძლება. როგორც უკვე აღვნიშნე, ქალი ორჯერ რომ გააჩენს ბავშვს, მეტჯერ აღარ ვიღებთ. დონორი შეიძლება იყოს სამჯერ, მაქსიმუმ ოთხჯერ. მეტი მისი ჯანმრთელობისთვის სასურველი არ არის.
-საინტერესოა თქვენი ბიზნეს სტრატეგია. რის მიხედვით არჩევთ ქვეყნებს, სადაც ფილიალებს ხსნით?
-ქვეყნებს იმის მიხედვით ვარჩევ, რომ კანონმდებლობა იყოს შესაბამისი, კორუფცია იყოს დაბალ დონეზე, ვითვალისწინებ მენტალიტეტს და რელიგიურ საკითხებს. მაგალითად, დეკემბერში ბირმაში ვიყავი. იქ მინდოდა საქმიანობის დაწყება, მაგრამ ისეთ დონეზეა რელიგიური ლობი, რომ გამორიცხულია ადამიანმა რამე აკეთოს. ასევე მნიშვნელოვანია განვითარებადია თუ განვითარებული ბაზარი. მაგალითად, ბრიტანეთისა და დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში იმდენად ათვისებულია ბაზარი, რომ იქ არ შევდივართ.
-თუ გეგმავთ ქსელის გაფართოებას და სად?
-საბერძნეთში ვიწყებთ კლინიკის კეთებას და ვფიქრობ, ქსელი მეტად აღარ გაფართოვდეს. საკმარისია იმიტომ, რომ მთელ ცხოვრებას ადამიანი თვითმფრინავში ვერ გაატარებს. უბრალოდ ახლა სხვა მიმართულებებზე ვფიქრობ. ვფიქრობ პლასტიკური ქირურგიის მიმართულებით კლინიკის აღჭურვას და ასე შემდეგ.
-როგორც ვიცი, წიგნიც გამოეცით. ენციკლოპედია, რომელიც ქალის ესთეტიურ მხარეს ეხმიანება.
-დიახ. ჯანსაღი ცხოვრება და დაბერების პროცესები - ეს თემები ჩემი ჰობია.
-ყოფილა თქვენი ბიზნესის ისტორიის განმავლობაში მომენტი, როდესაც ბიზნეს გარიგებისთვის ან წარმატებისთვის მიგიღწევიათ გარკვეულწილად, სწორედ იმის გამო, რომ ქალი ხართ?
-ბიზნესის კეთებაში ვერ გეტყვით, რომ ეს დამხმარებია. განსაკუთრებით, აზიის ქვეყნებში ქალი და ბიზნესი ერთმანეთისგან ცოტა შორს არის და არ აღმიქვამენ ხოლმე სერიოზულად მანამ, სანამ კარგ "ალიყურს" არ მიიღებენ. მით უმეტეს, ნამგზავრი და სპორტულად ჩაცმული კიდევ უფრო პატარას ვემსგასები და არ აღმიქვამენ ხოლმე სერიოზულად, ამიტომ ვცდილობ, ყოველთვის შესაბამისად გამოვიყურებოდე.
-ფულში არის ბედნიერება?
- ფულში ბედნიერება არ არის.
-მაშინ რა არის ბედნიერება ადამიანისთვის, რომელმაც ბევრს მიაღწია?
-ბედნიერება არის საყვარელი ადამიანები. ამას წინათ, ერთ-ერთი ჟურნალისტი მეკითხებოდა - რომ იყოს უკვდავების საშუალება და გაძლევდნენ, თუ აიღებდიო. მე ამ უკვდავების საშუალებას არ ავიღებდი - ზოგადად, უცხოეთში ინტენსიურად სიარული რომ დავიწყე, მერე მივხვდი, რას ნიშნავს სამშობლო. შენი ქუჩის სუნი რომ გენატრება, ის გამყიდველი რომ გენატრება, რომელიც იქ ზის, მეგობარი, მეზობელი... ცხოვრებასაც მაშინ აქვს აზრი, შენს გარშემო შენი საყვარელი ადამიანები რომ არიან. აქედან გამომდინარე, მხოლოდ ფული არ არის არაფერი. ერთადერთი ეს არის კომფორტის საშუალება.
-დღის განმავლობაში 4-5 საათს ვარჯიშობთ. არ არის რთული, თან იყო საქმიანი ქალი და თან დღეში 4-5 საათი დაუთმო ვარჯიშს?
-რთული შეიძლება არის. მაგრამ მიჩვევის მომენტია. მჭირდებოდა სხვა რაღაცაზე გადართვა, რომ დღის განმავლობაში მქონდეს რამდენიმე საათი, როდესაც არ ვიფიქრებ საქმეზე, პაციენტებზე და რაღაც სხვა მიზანი მექნება კიდევ.
-ყველაზე მეტ ფულს რაში ხარჯავთ?
-ასე, კონკრეტულად ვერ გეტყვით. ალბათ, მოგზაურობაში. იმიტომ, რომ ჩემთვის ეს სწავლის ყველაზე კარგი საშუალებაა.
-რამდენად იოლია დღეს ბიზნესის დაწყება და განვითარება საქართველოში? დღეს რომ იწყებდეთ ბიზნესს, რა საქმეს მოკიდებდით ხელს?
-საქართველოში ბიზნესის დაწყება და განვითარება იოლი არ არის. არის სფეროები, რომლებსაც სჭირდება ძალიან დიდი ინვესტიცია და ამხელა საინვესტიციო თანხები თუ აქვს ადამიანს, ის უკვე წარმატებულია. რაც შეეხება მცირე ბიზნესს საქართველოში, ის, ფაქტობრივად, მკვდარია. 1000 და 1200 ლარით ჩემსავით, ბიზნესის დაწყება ადვილი არ არის. უბრალოდ შეუვსებელი ნიშა აღმოჩნდა.
-საჭირო დროს საჭირო ადგილას აღმოჩნდით.
-ზუსტად ეს მომანტი იყო და არა ის, რომ საქართველოში ადვილი იყო ბიზნესის კეთება. ჩემი აზრით, რთულია.
-დღეს რომ იწყებდეთ ბიზნესს, ფულს რაში ჩადებდით?
-ბევრი ინტერესი მაქვს. მაგრამ ძირითადად, მაინც ეს სფერო იქნებოდა იმიტომ, რომ ექიმი ვარ, ეს ჩემი პროფესიაა და ძლიან მიყვარს ეს პროფესია. მაინც მედიცინაში ჩავდებდი. ასევე მოდის სფეროში, მედიაში - ეს სფეროები მაინტერესებს.