ფორთოხლის წვენი რეკორდულად ევროპაშიც გაძვირდა

ლონდონის ICE-ბირჟაზე ფორთოხლის წვენის იანვრის ფიუჩერსებმა ფუნტზე (0,45 კგ) 5,32 დოლარს მიაღწია.

უამინდობის გამო მოსავლის მკვეთრი კლების მოლოდინის ფონზე ფორთოხლის წვენზე გაცვლითი ფასები მთელი წელი იზრდებოდა. წლის განმავლობაში გაყინული წვენის კონცენტრატის ღირებულება 70%-ზე მეტად გაიზარდა, ხოლო გასული კვირას ფიუჩერსების ფასმა კიდევ 0,4 დოლარზე მეტად მოიმატა.

აგვისტოს ბოლოს ნიუ-იორკის Intercontinental Exchange-ზე ფასებმა რეკორდულ მაჩვენებელს, ფუნტზე 5,04 დოლარს მიაღწია. ოქტომბრის შუა რიცხვებისთვის გაყინული კონცენტრატის ღირებულებამ ICE Futures U.S-ბირჟაზე ისტორიული მაქსიმუმი განაახლა და ფუნტზე 5,1 დოლარამდე მოიმატა, რაც კილოგრამზე, დაახლოებით, 11,24 დოლარია.

ფორთოხლის წვენზე ფასები 2022 წლიდან იზრდება. 2023 წლის პირველი ნახევრის შედეგების მიხედვით, ფუნტი (453 გრამი), თითქმის, მესამედით, ანუ 2,02-დან 2,73 დოლარამდე გაძვირდა, ხოლო იმავე წლის მაისის ბოლოს ფასის მაქსიმუმმა, თითქმის, 2,94 დოლარი შეადგინა, მაშინ, როცა 2022 წლის დასაწყისში გაყინული ციტრუსის კონცენტრატის წვენი ბირჟაზე 1,42 დოლარად ივაჭრებოდა.

ფორთოხლის გაძვირების ძირითად მიზეზებად მიმწოდებელ ქვეყნებში, კერძოდ, აშშ-სა და ბრაზილიაში მოსავლიანობის მკვეთრი ვარდნა სახელდება, რასაც მცენარის დაავადებების გავრცელება, ასევე, გლობალური დათბობის უარყოფითი შედეგები იწვევს, როგორიც არის გახანგრძლივებული გვალვები ლათინურ ამერიკაში და ძლიერი ქარიშხალი ჩრდილოეთ ამერიკაში.

ბრაზილიის წილი გლობალური ფორთოხლის წვენის ექსპორტში, დაახლოებით, 70%-ია და ნორმალურ პირობებში ქვეყანას, დაახლოებით, 300 მლნ ყუთი ფორთოხლის მიწოდება შეუძლია, რომლის თითოეულის წონა 40,8 კილოგრამია. თუმცა ხანგრძლივი გვალვის გამო, რომელიც მაისიდან აგვისტომდე გაგრძელდა, ბრაზილიის მოსავალი, 2023 წელთან შედარებით, 24%-ით შემცირდა. ქვეყანაში ფორთოხლის მოსავალი ბოლო 30 წლის განმავლობაში ყველაზე ცუდია.

ამასთან, Financial Times მაისში წერდა, რომ ბრაზილიაში ცუდი მოსავლისა და ფორთოხალზე ფასების რეკორდული ზრდის ფონზე წვენის მწარმოებლებმა სასმელის დასამზადებლად ალტერნატიული ხილის ძებნა დაიწყეს.

ხილისა და ბოსტნეულის წვენების საერთაშორისო ასოციაციის განცხადებით, პრობლემის ერთ-ერთი გამოსავალი ახალ მოსავალთან შარშანდელი გაყინული ფორთოხლის კონცენტრატის შერევაა, რომელსაც შენახვის ვადა ორი წელი აქვს. თუმცა, ასოციაციის შეფასებით, გლობალური მიწოდება უკვე მესამე წელია, მცირდება, რამაც მარაგი საგრძნობლად ამოწურა. ამდენად, ალტერნატივის სახით ასოციაცია მწარმოებლებს ფორთოხლის წვენის მოსამზადებლად მანდარინის გამოყენებას სთავაზობს. მანდარინის უპირატესობა ის არის, რომ მისი ხეები კლიმატის ცვლილების მიმართ უფრო მდგრადი, ხოლო დაავადებების მიმართ ნაკლებად მგრძნობიარეა.

ექსპერტები კვლავ მნიშვნელოვან რისკებს პროგნოზირებენ, რომ გლობალური აქციების ფასები მომდევნო რამდენიმე თვეშიც გაიზრდება.

მოამზადა ლადო სულაბერიძემ